Mùa thu cách mạng tháng 8 năm 1945

Đầu tháng 3 năm 1945 quân Nhật đứng trên đà thất bại hoàn toàn ở Thái Bình Dương. Cùng lúc đó tại Đông Dương, những mâu thuẫn với Pháp trở nên vô cùng gay gắt, Nhật quyết định lật đổ Pháp, độc chiếm Đông Dương hòng cứu vãn tình thế. Tối ngày mùng 9 tháng 3 năm 1945 Nhật nổ súng đảo chính Pháp. Ngày 12 tháng 3 năm 1945, bằng Chỉ thị “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, Ban Thường vụ Trung ương Đảng quyết định phát động cao trào “Kháng Nhật cứu nước”, tập hợp quần chúng, tăng cường các hoạt động đấu tranh, chuẩn bị cho tổng khởi nghĩa khi có đủ điều kiện.

Đến giữa tháng 8 năm 1945, Nhật đầu hàng quân Đồng minh, tình thế Tổng khởi nghĩa ở Việt Nam đã xuất hiện. Trong hai ngày 14 và 15 tháng 8, Hội nghị Đại biểu toàn quốc của Đảng đã họp tại Tân Trào, đưa ra những quyết định quan trọng, chỉ đạo cuộc tổng khởi nghĩa.
 

Mùa thu tháng 8 Hà Nội

Ngay tại thời điểm đó ở Hà Nội, trước tình hình chuyển biến mau lẹ, không kịp đợi lệnh từ Tân Trào, Xứ ủy Bắc Kỳ chủ động họp vào tối 14 và ngày 15 tháng 8 năm 1945 tại làng Vạn Phúc (Hà Đông), quyết định tiến hành khởi nghĩa trong 10 tỉnh đồng bằng Bắc Bộ.
 

Ngày 17/8 quần chúng cách mạng cướp diễn đàn, biến cuộc mít tinh ủng hộ chính quyền Trần Trọng Kim thân Nhật thành cuộc diễu hành thị uy của lực lượng cách mạng, tạo nên không khí sôi nổi, hừng hực quyết tâm giành độc lập. Đây cũng là lần đầu tiên lá cờ đỏ sao vàng công khai xuất hiện. Trước những hoạt động công khai mạnh mẽ của Việt Minh tại Hà Nội, quân Nhật án binh bất động, chính phủ Trần Trọng Kim tỏ ra bất lực, lung lay tới tận gốc rễ. Nhận thấy thời cơ chín muồi, dù mệnh lệnh khởi nghĩa từ Trung ương chưa tới kịp nhưng tại Hội nghị Thành ủy Hà Nội mở rộng, sau khi phân tích và đánh giá tình hình, Thành ủy quyết định phát động khởi nghĩa ở nội thành vào ngày 19/8/1945.

Ngày 19/8/1945 khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội thành công trọn vẹn. Ngày 20/8/1945, tại Bắc Bộ phủ, trước sự chứng kiến của đông đảo quần chúng nhân dân, Uỷ ban nhân dân cách mạng Bắc Bộ đã được thành lập. Khởi nghĩa giành chính quyền ở thành phố Hà Nội có ý nghĩa quyết định đến thành công của cách mạng tháng 8, mở ra cao trào giành chính quyền về tay nhân dân trên phạm vi cả nước. Thắng lợi đã cho thấy tính hiệu quả của phương thức kết hợp đấu tranh chính trị, quân sự với đàm phán ngoại giao, dùng tinh thần, trí tuệ của con người Việt Nam để chiến thắng kẻ thù, tạo đà cho việc giành chính quyền ở các địa phương khác, nhất là ở các tỉnh của phía Bắc.

Giành chính quyền ở Huế, chấm dứt chế độ phong kiến

Sự thất bại của quân Nhật trên chiến trường thế giới kéo theo sự hoang mang của chính quyền Trần Trọng Kim cũng như triều đình phong kiến đã tạo điều kiện thuận lợi cho Thừa Thiên Huế khởi nghĩa. Nối tiếp thành công của Hà Nội, ngày 20/8, Ủy ban dân tộc giải phóng cử đoàn cán bộ gồm các đồng chí Hồ Tùng Mậu, Nguyễn Duy Trinh, Tố Hữu vào Huế để hỗ trợ khởi nghĩa giành chính quyền. Ngày 21/8, Việt Minh ở Huế hoạt động mạnh mẽ, đến ngày 23/8 đã chiếm được hầu hết các công sở, địa điểm quan trọng trong sự hoang mang của triều đình Huế lẫn chính phủ Trần Trọng Kim.

Ngày 23/8/1945 Cách mạng Tháng Tám thành công tại Huế, góp phần vào thắng lợi trọn vẹn của Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước. Sự kiện này đã đặt dấu chấm hết cho sự tồn tại của chế độ phong kiến hàng nghìn năm trong lịch sử nước ta. Ngay sau đó Ủy ban Nhân dân Cách mạng Bắc Bộ gửi điện tới triều đình Huế báo tin Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã thành lập và yêu cầu Bảo Đại thoái vị. Những ngày cuối cùng của Bảo Đại tại kinh thành Huế diễn ra trong ảm đạm. Ông quyết định thoái vị, chính thức chấm dứt chế độ phong kiến tại Việt Nam.
 

Mùa thu Sài Gòn, tổng khởi nghĩa thành công

Với ngọn lửa yêu nước rực cháy trong tim, với ánh sáng của Đảng soi đường, cuộc khởi nghĩa tại Sài Gòn đã nổ ra vào đêm 24 và rạng sáng ngày 25 tháng 8 năm 1945 đã lôi cuốn sự tham gia của hàng triệu đồng bào nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn và các tỉnh lân cận.

Từng đoàn quân khởi nghĩa của công nhân, nông dân, thanh niên, sinh viên, học sinh và các tầng lớp nhân dân với gậy gộc, giáo mác, tầm vông rầm rập như "triều dâng thác đổ" tiến về Sài Gòn. Sau khi chiếm đóng các công sở quan trọng của địch, cuộc khởi nghĩa kết thúc bằng chiến thắng vẻ vang, ra mắt Ủy ban Hành chính lâm thời của Cách mạng. Thắng lợi của cuộc khởi nghĩa tại Sài Gòn có tác dụng quyết định đến thắng lợi của những cuộc khởi nghĩa ở các tỉnh Nam Kỳ trong cuộc Cách mạng mùa thu tháng Tám năm 1945.

Trong vòng 15 ngày (14-28/8/1945), Cách mạng Tháng Tám (1945) đã liên tục diễn ra trong cả nước và giành được các thắng lợi to lớn, đưa chính quyền thực sự về tay nhân dân. Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời trịnh trọng đọc Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố với toàn bộ quốc dân và thế giới: Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa ra đời. Cách mạng tháng Tám (1945) thành công đã đi vào lịch sử dân tộc như một mốc son chói lọi, chấm dứt chế độ thực dân phong kiến tồn tại hàng nghìn năm trên đất nước ta, mở ra một thời đại mới trong lịch sử dân tộc: nhân dân Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới- kỷ nguyên của độc lập dân tộc, bình đẳng và tiến bộ xã hội.

Nguồn: Tổng hợp